Յոհան. «Հինգերորդ Ավետարանիչը»

Կիրակնօրյա առավոտյան ժամերգությունից սենյակներ եկած տաք ու անտեղ խնկաբույրը, որ պատուհանը փակելու իմաստն անտրամաբանական դարձնող պատուհանափեղկերի լայն անցքերից ներս կգա, կայուն ու միալար սրտխառնոց կառաջացնի ու կարթնացնի շատերին: Նրանք կատեն իրենց մտքում բացառապես գերեզմանների հիշողություն արթնացնող այրվող խնկախեժի այդ հոտը, իսկ հատվածված ու անհավատ այս քաղաքի միակ եկեղեցին էլ հակառակի պես իրենց խեղճուկրակ կացարաններին մոտ կլինի մշտապես: Միջնադարյան եկեղեցաշեն ճարտարապետության միջակ, երևի սիրողական ինչ-որ փողակեր «հավատացյալի» խնամակալությամբ էր կառուցված, այդպես էր համենայն դեպս նրանց թվում: Ներքին դիզայնից տեղյակ էին, մտքներով  անցել էր մտնել, ճշտել՝ ներսն է՞լ էր նույն այդ սիրողական խնամակալի մտքի թռիչքը: Այս անգամ չկան աստվածաշնչյան անկարգ ու միմյանց չշարունակող թեմաներով գոռելիեֆներն ու բառելիեֆները եկեղեցու արտաքին պատերին, որ դեռ եկեղեցի չմտած արդեն կանխորոշում են տրամադրությունդ: Եթե հանգիստ, հնազանդ, բայց մտածող հավատացյալ ես, ներսում (ներսդ էլ) տաք կլինի դրանց այնուամենայնիվ ճնշող ներկայությունից: Եթե այդպիսին չես, նույն այդ գոռելիեֆների ու բառելիեֆների առկայությունը քեզ հիշել կտա Ումբերտո Էկոյին` իր «Վարդի անունը» գրքով, որ 14-րդ դարի միստիկ սպանության ու ամբողջ գոթական ճարտարապետությունը սատանայական շնորհք ունեցող ճարտարապետների գործերով ներկայացված ինքնատիպ շարադրանք է՝ չլսած, չտեսածդ մարդակերպ կերպարներով ու ճաղատ սատանաներով: Իսկ այս դեպքում չկային մարդուն ինչքան ստորացնող, այդքան էլ փառաբանող  այդ քանդակները եկեղեցու արտաքին պատերին, չկային ուղղակի:

Ձուլածո, բնության մոտիվներով ճաղապատ պատուհաններն էլ, որ առավել կհեգնեն անհավատների կարծիքները հավատացյալների կամավոր «բանտարկվելու» վերաբերյալ,  դեպի վեր սահող հայացքդ կկանգնեցնեն նեղ ու սրասայր գմբեթներին` սլացիկ, ուղղված ճիշտ այնտեղ, որտեղից իջել են, հակապատկեր սովորաբար կլորավուն կազմվածքով կաթոլիկ բյուրգերներին: Լյութերական այս շինությունները, որ այդքան սովորական են եվրոպաբնակների աչքին և որոնց շատ հաճախ կարելի է հանդիպել Ավստրիայի հյուսիսում, տնամերձ եկեղեցիներ են, որոնց գմբեթներին հարմարեցրած խաչերից միայն  իմ պեսների մտքով կանցնի, որ այնտեղ երբեմն են աղոթում: Ու այս մեծ աչքի համար դասավորված նատյուրմորդն ամբողջանում է միայն եվրոպական, պեդանտության հասնող համաչափությամբ հնձած արտերով, որոնց իդեալական շրջան ունեցող մակերեսով հունձը, հսկա գլաններ սարքած, կանոնավոր ցաքուցրիվ է եղած արտերով մեկ՝ ամռան ավստրիական խոնավ օդին մի կերպ չորանալու: Համեստ են ու Աստված փառաբանող ճարտարապետական պերճանքներից զուրկ բողոքականների լյութերական եկեղեցիները՝ ճգնավորի հացի պես: Այնտեղ  Բախ է հնչում:

Թալինի Սուրբ Հոգու միջնադարյան լյութերական եկեղեցին